PRAWO. Co zrobić, gdy nie można ustalić sprawcy zdarzenia drogowego? Czym jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny?

Nie ulega wątpliwości, że na przełomie minionych lat ilość samochodów na drogach uległa zwiększeniu. Ze względu na rosnącą ilość samochodów pojawiających się na drogach, zwiększa się również ilość tzw. zdarzeń drogowych. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele: brawura na drodze, niedostosowanie się do złych warunków pogodowych, a czasem zwykła nieuwaga. Skutki takich zdarzeń są różne: od uszkodzeń pojazdów, aż do uszkodzeń ciała uczestników takiego zdarzenia.

Jak wygląda procedura w przypadku, gdy dojdzie do takiego zdarzenia? Na potrzeby tego przykładu przyjmijmy założenie, że wszystkie pojazdy uczestniczące w zdarzeniu były zarejestrowane w Polsce. Niewątpliwie pożądanym wariantem jest ustalenie winnego spowodowania zdarzenia, z którego polisy zostanie wypłacone odszkodowanie. Oczywistym jest bowiem, że ubezpieczenie OC pojazdu ma charakter obowiązkowy. Taka sytuacja jest jednak zasadą, a jak wiadomo, od każdej zasady zdarzają się wyjątki. Fakt, że ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pojazdu ma charakter obowiązkowy, nie oznacza jeszcze, że wszyscy temu obowiązkowi się podporządkują. Może również dojść do sytuacji, w której sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia a nie jest możliwe jego zidentyfikowanie (przede wszystkim uszkodzenia parkingowe). Drugą możliwością jest skorzystanie z polisy Autocasco (AC), której posiadanie ma wyłącznie charakter dobrowolny. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy nie mamy wykupionej polisy AC albo nie ma ona zastosowania (np. w sytuacji, gdy doszło do potrącenia pieszego, a sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia)?

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny został uregulowany w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie ze wskazaną ustawą, Fundusz ten jest osobą prawną, której członkami są wszystkie zakłady ubezpieczeń. Członkostwo w Funduszu ma bowiem charakter obligatoryjny. Środki pieniężne, z których wypłacane są świadczenia odszkodowawcze pochodzą ze składek wpłacanych przez członków, zgodnie z art. 101 ustawy. Katalog szkód, które Fundusz pokrywa został wymieniony w art. 98 ust. 1. Szkody te dotyczą więc:

1. Szkody na osobie w przypadku, gdy odpowiedzialność ponosi posiadacz lub kierujący pojazdem o nieustalonej tożsamości – np. w przypadku potrącenia pieszego, gdy sprawca uciekł z miejsca zdarzenia i nie ma możliwości ustalenia tożsamości.

2. Szkody w mieniu, jednak tylko w wypadku, gdy równocześnie doszło do sytuacji, gdy „u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni” w przypadku, gdy odpowiedzialność za zdarzenie ponosi posiadacz pojazdu lub kierujący pojazdem o nieustalonej tożsamości – np. w przypadku wypadku, w którym uszkodzony został nie tylko samochód, ale obrażenia ponieśli również pasażerowie, a sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia. Okoliczność ta podlega dodatkowemu sprecyzowaniu w ustawie, która narzuca formę, w jakiej ma zostać udowodniona szkoda powstała na osobie: „Naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia powinny zostać stwierdzone orzeczeniem lekarza, posiadającego specjalizację w dziedzinie medycyny odpowiadającej rodzajowi i zakresowi powyższych naruszeń czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia.”. Ponadto, ustawodawca reguluje także zryczałtowany koszt, który odlicza się od odszkodowania, jeśli stwierdzono szkodę w pojeździe. Kwota ta wynosi równowartość 300 Euro obliczoną po średnim kursie ustalonym przez Narodowy Bank Polski na dzień ustalenia odszkodowania.

3. Szkody na osobie, w mieniu albo łącznie na osobie i w mieniu w sytuacjach, gdy sprawca zdarzenia został zidentyfikowany, jednak nie miał on wykupionej obowiązkowej polisy OC.

Procedura w przypadku dochodzenia odszkodowania od Funduszu uregulowana została w art. 108 Ustawy. Zgłoszenie roszczenia można dokonać przez którykolwiek zakład ubezpieczeniowy, który jest członkiem Funduszu. Nie ma on prawa odmówić przyjęcia takiego wniosku.

Reasumując, działanie Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego należy ocenić pozytywnie – pozwala ono bowiem na uzyskanie odszkodowania za szkodę wyrządzoną w związku ze zdarzeniami drogowymi. Jest to o tyle istotne, że czasem ciężko byłoby nie tylko ustalić sprawcę szkody, ale także ściągnąć należność od takiego podmiotu. Prawdopodobnie musiałoby się to odbywać poprzez proces cywilny, a następnie postępowanie egzekucyjne, co byłoby czasochłonne, kosztochłonne oraz nie gwarantowałoby możliwości ściągnięcia pełnej kwoty odszkodowania. Działalność Funduszu związana jest więc z zapewnieniem stosunkowo szybkiej pomocy poszkodowanym w różnych zdarzeniach drogowych. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że działanie Funduszu nie pozwala domagać się odszkodowania we wszystkich sytuacjach. Niewątpliwe, katalog spraw kosztownych, związanych ze szkodą na osobie został określony w sposób wyczerpujący. Nieco mniej szczegółowo ustawodawca podszedł do spraw „lżejszych” jak np. szkody w mieniu w sytuacji, gdy nie można ustalić sprawcy, bo np. zbiegł z miejsca zdarzenia, a w okolicy nie było ani świadków, ani monitoringu. Wydaje się, że taka sytuacja dotyczy przede wszystkim szkód wyrządzonych podczas nieumiejętnego parkowania samochodów. W takich sytuacjach poszkodowany może liczyć jedynie na odszkodowanie, jeśli miał wykupioną polisę AC.

 

adw. Krzysztof Liberda

krzysztofliberda.pl

Kalisz, ul. Piekarska 5/1

tel. 62 593 14 00