Złotniki

Podczas powstania styczniowego, 4 listopada 1863 roku, oddział 60 konnych pod dowództwem Wojciecha Korytkowskiego dokonał w okolicach Cekowa udanego napadu na pocztę carską. W sukurs napadniętym Rosjanom ruszyły oddziały prowadzone przez chorążego Winiarskiego i setnika Groszewa. Roty carskie miały dopaść Polaków, a nierówna walka ciągnęła się od podcekowskich pól do samych Złotnik. Tutaj poległych 30 powstańców wraz z dowódcą, złożono we wspólnej mogile na miejscowym cmentarzu.

Pierwszy raz Złotniki zostały wymienione w dokumencie wystawionym w 1369 roku przez króla Kazimierza Wielkiego dla Bartosza z Odolanowa. W nadaniu tym król darował możnowładcy wielkopolskiemu miasto Koźminek wraz z kluczem wsi, wśród których znajdowały się położone nad Swędrnią Złotniki. Jak łatwo się domyśleć, wieś ta, zwana też Złotnikami Pałamontowskimi lub Pałamundzkimi, przez stulecia wchodziła w skład dóbr koźminkowskich.

Najciekawszym i jedynym zabytkiem wsi Złotniki jest usytuowany na cmentarzu parafialnym kościół pw. Najświętszej Marii Panny, będący zarazem kaplicą cmentarną oraz kościołem filialnym parafii św. Jana Ewangelisty w Koźminku. Jak chce miejscowa legenda, kościółek miał powstać nieopodal miejsca ukazania się Matki Boskiej żyjącemu w Złotnikach eremicie. Do dnia dzisiejszego wspomina się we wsi starą sosnę z obrazkiem Matki Bożej, na której miało dokonać się to objawienie oraz nieprzyjemności, jakie spotykały ludzi próbujących „uszkodzić” cudowne drzewo. Kaplicę wzniesiono około roku 1729, a następnie przebudowywano i powiększano kilkukrotnie. Pierwszej gruntownej zmiany w wyglądzie świątyni dokonano w roku 1777. Przyjmuje się, że dzięki staraniom Radolińskich, ówczesnych właścicieli Koźminka, w miejsce pierwotnej kaplicy powstał zupełnie nowy, pokaźniejszych rozmiarów, budynek. Następne prace budowlane przeprowadzono w pierwszej połowie XIX wieku oraz w latach 1907-1917, kiedy to kościółek uzyskał wieże oraz kruchtę. Najcenniejszym elementem wyposażenia kościółka jest umieszczony w ołtarzu głównym, przybrany w osiemnastowieczną, złoconą drewnianą sukienkę i umieszczony w złoconej ramie cudowny obraz Matki Boskiej Złotnickiej. Warto wspomnieć, że kościołek ten w roku 1969 podniesiono do rangi zabytku chronionego prawem.

Cmentarz parafialny w Złotnikach został założony w XIX wieku, po wielkim pożarze Koźminka w roku 1809. Wówczas to przy relokacji miasta postanowiono zlikwidować cmentarz przy spalonym kościele św. Wawrzyńca (obecny plac św. Wawrzyńca w Koźminku)  i założyć go w nowym miejscu. Wybór padł na stary cmentarz choleryczny ulokowany w sosnowym lesie. Obok opisanej we wstępie powstańczej mogiły odnaleźć tu można stare neogotyckie grobowce z przełomu XIX i XX stulecia. Wieczny spoczynek znaleźli tu również związani z koźminkowską parafią księża oraz Andrzej Mielęcki, lekarz, a przede wszystkim działacz społeczny i polityczny Górnego Śląska, zamordowany przez Niemców za swoją działalność w sierpniu 1920 roku. Jego pogrzeb, który odbył się na cmentarzu w Złotnikach 25 sierpnia 1920 roku, był wielką manifestacją polityczną i narodową. 

 

Źródła:
- „Koźminek – zarys dziejów”, Danuta Wańka

- „Kościoły Diecezji Kaliskiej – Nasze Dziedzictwo”, Alicja Lubowicka, Maja Mówińska
- „Bitwy i potyczki 1863-1864”, Stanisław Zieliński 
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego