PRAWO. Czy obowiązek alimentacyjny wygasa samodzielnie?

„Panie Mecenasie, podczas orzekania rozwodu sąd zobowiązał mnie do płacenia alimentów na dwójkę moich dzieci. Starsze z nich w przyszłym miesiącu kończy 18 lat. Czy to oznacza, że nie będę musiał płacić już alimentów na jego rzecz?” – pyta czytelnik.

Szanowny Panie, odpowiadając na Pana pytanie, chciałbym poruszyć najpierw temat podstawę prawnej obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dzieci, który został uregulowany w art. 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Paragraf pierwszy, stanowiący w tym wypadku zasadę stanowi, iż: „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.” Wspomniany przepis należy rozumieć w ten sposób, że poza skrajnymi przypadkami, gdy dziecko samo „generuje” dochody na swoje utrzymanie, to na rodzicach ciąży obowiązek świadczenia alimentacyjnego. Granica wieku 18 lat, o której wspomniał Pan w pytaniu poruszona została w paragrafie trzecim wspomnianego artkułu, zgodnie z którym: „Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.” Obowiązek alimentacyjny w stosunku do dziecka pełnoletniego zatem nie wygasa, a jedynie uzależnia się go od spełnienia dodatkowych przesłanek: braku nadmiernego uszczerbku dla rodziców oraz niemożności samodzielnego utrzymania się dziecka pełnoletniego. Cel takiego uregulowania wydaje się oczywisty – ustawodawca stara się w jak największym stopniu usamodzielnić dorosłe dziecko, jednocześnie „odciążając” rodziców.

Odnosząc się bezpośrednio do Pana pytania, muszę niestety Pana rozczarować – obowiązek alimentacyjny orzeczony wyrokiem sądowym nie wygaśnie z momentem osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Aby uchylić obowiązek alimentacyjny musi Pan wystąpić na drogę postępowania sądowego z pozwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Pozew ten składa się do właściwego miejscowo sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich. Nie znam pełnego stanu faktycznego w Pana sprawie, ale przed złożeniem takiego pozwu proszę się zastanowić, czy zaszła któraś z dwóch wyżej wskazanych przesłanek umożliwiających uchylenie alimentów. Proszę przede wszystkim mieć na względzie czy dziecko kontynuuje naukę, czy w związku z tym może podjąć pracę, w jakim wymiarze czasowym itd. Dopiero po przeanalizowaniu sytuacji zarówno własnej, jak i dziecka, proszę podejmować ruchy związane z powództwem o uchylenie alimentów. Oczywiście proszę mieć na względzie, że wszystkie okoliczności, na które Pan się powoła, będzie musiał Pan udowodnić przed sądem, czy to za pośrednictwem dokumentów, czy też zeznań świadków.

Na koniec, proszę pamiętać, że instytucja świadczenia alimentacyjnego nie ma charakteru zerojedynkowego. Gdyby doszedł Pan do wniosku, że brak jest podstaw do całkowitego uchylenia obowiązku alimentacyjnego, zawsze możne Pan spróbować z pozwem o obniżenie alimentów, co nastąpi na analogicznych zasadach.