AKTUALNOŚCI
GALERIE
LIFESTYLE
ROZRYWKA
PORADY
MIEJSCA I LUDZIE
PRAWO. Jak to jest z tym ubezwłasnowolnieniem?
- Moja mama ma już swoje lata. Wraz z postępującym wiekiem widzę u niej coraz większe otępienie. Boję się, że w pewnym momencie dojdzie do sytuacji, w której ktoś naciągnie ją na pieniądze. Chciałabym jakoś pomóc mamie. Czy ma Pan dla mnie jakąś radę? - pyta czytelniczka.
- Szanowna Czytelniczko, w Pani sytuacji rozważyłbym skorzystanie z instytucji ubezwłasnowolnienia. Poniżej przedstawię pokrótce, na czym polega instytucja ubezwłasnowolnienia, a także jak wygląda procedura ubezwłasnowolniania - pisze adwokat Krzysztof Liberda.
Obecnie w polskim prawie wyróżniamy dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia. Pierwszym z nich jest ubezwłasnowolnienie całkowite. Jego konsekwencją jest brak zdolności do czynności prawnych takiej osoby.
Oznacza to, że jakiekolwiek czynności prawne osoby ubezwłasnowolnionej są całkowicie nieważne. Pewnym wyjątkiem są wyłącznie drobne umowy z życia codziennego, pod warunkiem, że nie prowadzą do rażącego pokrzywdzenia ubezwłasnowolnionego. Innymi słowy, osoba taka będzie mogła pójść do sklepu i kupić chleb.
Gdyby jednak miała udać się do banku i zawrzeć umowę o kredyt, umowa taka będzie nieważna. Warunkiem ubezwłasnowolnienia całkowitego jest brak możliwości kierowania swoim postępowaniem. Art. 13 kodeksu cywilnego wskazuje podstawy takiego stanu rzeczy. Mogą to być: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo inny rodzaj zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwo i narkomania. Należy podkreślić, że nie jest to wyczerpujący katalog przyczyn. Jeśli u danej osoby występują inne zaburzenia psychiczne, a taka osoba jednocześnie nie może samodzielnie kierować swoim postępowaniem, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką osobę ubezwłasnowolnić. Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się przedstawiciela ustawowego, którym jest opiekun.
Drugim typem ubezwłasnowolnienia jest ubezwłasnowolnienie częściowe. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Warunkiem do jego dokonania (podobnie jak w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego) jest choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy oraz inne zaburzenia psychiczne (w szczególności pijaństwo i narkomania). Przesłanki te muszą występować jednak w mniejszym stopniu niż w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego. Osoba taka potrafi kierować swoim postępowaniem, lecz potrzebna jest takiej osobie pomoc do prowadzenia własnych spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo również ustanawia się przedstawiciela ustawowego, jednak w tym wypadku jest to kurator.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie należy złożyć do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby, której ten wniosek dotyczy. Ponadto, ustawa ogranicza katalog osób, które mogą taki wniosek złożyć. Krąg osób uprawnionych do złożenia takiego wniosku ogranicza się do małżonka takiej osoby, krewnych w linii prostej (rodzice, dzieci, dziadkowie, wnukowie itd.), rodzeństwo oraz przedstawicieli ustawowych. W postępowaniu takim uczestniczą: osoba, której dotyczy wniosek, jej przedstawiciel ustawowy oraz małżonek tej osoby. Ponadto, obowiązkowy jest również udział prokuratora. Celem postępowania jest oczywiście zbadanie czy osoba, której dotyczy wniosek spełnia warunki do ubezwłasnowolnienia. Osoba, która ma być ubezwłasnowolniona, przed podjęciem decyzji przez sąd, badana jest przed biegłego psychiatrę i psychologa, którzy również wydają swoją opinię w sprawie. Dopiero po zgromadzeniu pełnego materiału dowodowego, sąd wyda postanowienie, w którym orzeknie o ubezwłasnowolnieniu albo oddaleniu wniosku.
