Kalisz, Łazienna 6

Klasycystyczny gmach przy ulicy Łaziennej powstał w roku 1825, a jego projektantem był ówczesny budowniczy województwa kaliskiego, Franciszek Reinstein. Obiekt powstał na potrzeby Kaliskiego Korpusu Kadetów, jako sala musztry.

Ponadto mieścić się tu też miały: jadalnia, sale lub sala wykładowa, pokoje dla uczniów i nauczycieli, a nawet (co nie jest do końca pewne) kaplica. Placówkę edukacyjno-wojskową, jaką był Korpus Kadetów władze carskie zlikwidowały w roku 1832, w ramach represji po powstaniu listopadowym. Opustoszałe budynki, w tym i salę musztry, przejęło rosyjskie wojsko. Dla tworzącego się garnizonu i coraz większej rzeszy prawosławnych przebywających w Kaliszu, w murach byłej sali musztry w roku 1835 urządzono cerkiew pw. Świętego Jerzego. Świątynia służyła cywilnym wiernym, a przed wszystkim żołnierzom z kaliskiego garnizonu, do wybuchu I wojny światowej. Bystry obserwator szybko zauważy w obecnej bryle budynku CKiS-u pozostałości kaplicy cerkiewnej. Jest to między innymi charakterystyczne osobne wejście w szczycie gmachu, oraz wieńcząca to wejście wieżyczka.

Ciekawostką może być fakt, że równolegle z kaplicą cerkiewną działało tu też kasyno oficerskie. I to ostatnie, jakby nie było czysto rozrywkowe, przeznaczenie byłej sali musztry, uzupełnione o pierwiastek kulturalny przetrwało do dnia dzisiejszego. W drugiej połowie XIX wieku Kalisz cierpiał na brak reprezentacyjnego salonu, miejsca spotkań kulturalnych, koncertów, odczytów, wystąpień, czy recitali. W roku 1873 otrzymano od władz zgodę na zaadaptowanie wolnych pomieszczeń byłej sali musztry na salę koncertową, a już w 29 grudnia 1874 roku miała miejsce uroczystość jej otwarcia. To tu Kaliskie Towarzystwo Muzyczne organizowało spotkania z wirtuozami skrzypiec i fortepianu, tu odbywały się przedstawienia teatralne, koncerty, bale i wieczorki taneczne. To tu w roku 1882, przed wyprawą do Kamerunu, swój odczyt wygłosił Stefan Szolc-Rogoziński. Taki stan rzeczy utrzymywał się do wybuchu I wojny światowej.

Historia gmachu przy ulicy Łaziennej w dwudziestoleciu międzywojennym ściśle związana jest z losami legendarnego, 29 Pułku Strzelców Kaniowskich. Po powrocie w kwietniu 1921 roku do Kalisza z frontu wschodniego, pułk został skoszarowany w murach byłego kolegium, gdzie wcześniej mieścił się garnizon rosyjski. Jak łatwo się domyśleć nie uległo też zmianie przeznaczenie byłej sali musztry. Z jej murów wyprowadzono jedynie cerkiew, natomiast panowie oficerowie reaktywowali tu kasyno oficerskie, otworzyli klub oficerski a sala koncertowa znowu tętniła życiem. Zaraz po zakończeniu II wojnie światowej tradycyjnie budynki pokadeckie przejęło wojsko, tym razem ludowe. A że nowa władza, też zresztą ludowa, dbała o kulturę swojego ludu, to po ostatecznym opuszczeniu tych zabudowań przez żołnierzy zapadła decyzja o utworzeniu, zresztą bardzo słusznie, w gmachu musztry Korpusu Kadetów placówki kulturalnej. W roku 1964 powołano do życia Kaliski Dom Kultury, który w połowie lat 70tych przemianowano na Wojewódzki Dom Kultury, by w roku 1989 utworzyć na jego „zgliszczach” Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu.

Niezależnie jaki szyld wisiał na gmachu przy ulicy Łaziennej pracowała w nim zawsze grupa otwartych na „nowe” i odważnych animatorów kultury w mieście. Latem 1969 roku grupa zapaleńców z Markiem Truszkowskim, Krzysztofem Marksem i Grzegorzem Kuczyńskim na czele zorganizowała przegląd amatorskich zespołów muzycznych miasta Kalisza, „Rytmy nad Prosną”. Impreza odbyła się jeszcze dwukrotnie w latach 1970-1971. Idąc za ciosem Kaliski Dom Kultury zorganizował w listopadzie 1969 roku „Ogólnopolski Festiwal Awangardy Beatowej”, zainteresowanie którym przerosło najśmielsze oczekiwania. Na festiwalu wystąpiły takie przyszłe gwiazdy polskiej muzyki rozrywkowej, jak Krystyna Prońko, Sławomir Łosowski czy Jacek Krzaklewski. Festiwal do Kalisza wrócił jeszcze dwukrotnie: w latach 1972 oraz 1973, ale pod nową już nazwą – „Festiwal Młodzieżowej Muzyki Współczesnej”. Przy ulicy Łaziennej swoje próby miały jedne z najbardziej znanych kaliskich zespołów rockowych: „Trzeci Skład” oraz „Rekonstrukcja”. Tu prężnie działał klub jazzowy oraz powstał pierwszy w Polsce „Rock Club”. Obecnie Centrum Kultury i Sztuki jest organizatorem lub współdziała prężnie przy organizacji największych imprez kulturalnych w mieście. Na konto placówki trzeba zapisać między innymi organizację cenionych wysoko w światku muzycznym festiwali: Międzynarodowego Festiwalu Pianistów Jazzowych oraz Międzynarodowego Festiwalu „Chopin w barwach jesieni”.

Andrzej Drewicz

Źródła:

– www.ckis.kalisz.pl

– www.info.kalisz.pl

– „Kalisz – Przewodnik”, Władysław Kościelniak

– „Nowy Kaliszanin”, Anna Tabaka, Maciej Błachowicz

– „Antologia muzyki rozrywkowej w Kaliszu 1962-1990”, Andrzej Dąbrowski